تفاوتهای بیمه اجباری و بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد
تفاوتهای بیمه اجباری و
بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد
1- مشولان بیمه
اجباری مشمول قانون کارند و بر اساس ماده 148 قانون کار تمام کسانی که در کارگاه‌ها
و واحدهای مشمول قانون کار اشتغال دارند، مشمول بیمه تامین‌اجتماعی نیز هستند و کارفرما
موظف است حق‌بیمه آنان را به سازمان تامین‌اجتماعی پرداخت کند. در بیمه اجباری کارگر
می‌تواند با مراجعه به مراجع پیش‌بینی‌شده در قانون، خواستار احیای سابقه خود شود.
در این صورت کارفرما به‌عنوان مسئول پرداخت حق‌بیمه، باید ضمن پرداخت حق‌بیمه دوره
مورد نظر، جریمه نیز پرداخت کند. در صورتی که در بیمه مشاغل آزاد کارفرمایی وجود ندارد
و خود بیمه‌شده موظف است حق‌بیمه را پرداخت کند و اگر از پرداخت حق‌بیمه خودداری کند،
سابقه‌ای برایش منظور نمی‌شود.
2- در بیمه اجباری
و مشمولان قانون کار که دارای کارفرما هستند بیمه بیکاری نیز وجود دارد. ولی در بیمه
آزاد به دلیل اینکه کارفرما وجود ندارد و درواقع بیکاری و اخراج به لحاظ خوداشتغالی
فرد منتفی است، موضوع بیمه بیکاری نیز موضوعیت ندارد. بر همین اساس نیز 3 درصد حق‌بیمه
بیکاری در بیمه مشاغل آزاد پرداخت نمی‌شود.
3- در بیمه اجباری
تمام خدمات و تعهدات بیمه‌ای در چارچوب قانون به بیمه‌شده و خانواده وی شامل انواع
مستمری و درمان و... ارائه می‌شود، ولی در بیمه مشاغل آزاد متقاضی می‌تواند نوع بیمه
و خدمات را انتخاب کند. بر این اساس با پرداخت فقط 12 درصد از دستمزد توافق‌شده، می‌تواند
از مستمری بازنشستگی پس از احراز شرایط ماده 76 قانون تامین‌اجتماعی برخوردار شود و
با پرداخت 2 درصد دیگر، از مستمری فوت قبل از بازنشستگی، با پرداخت 4 درصد دیگر نیز
از خدمات مستمری ازکارافتادگی کلی بهره‌مند شود. درمان در بیمه آزاد به صورت سرانه
دریافت می‌شود. بنابراین حق‌بیمه در مشاغل آزاد شامل 18 درصد و سرانه درمان خواهد بود.
(البته پذیرش بند اول (بازنشستگی) در هر حالت الزامی است.) در صورتی که در بیمه اجباری
کلیه خدمات با پرداخت 30 درصد از دستمزد ارائه می‌شود.
4- برخی از خدمات
در بیمه مشاغل آزاد به خاطر ویژگی خاص این نوع بیمه منتفی است؛ از قبیل غرامت دستمزد
ایام بیماری و بارداری، انواع غرامات و مستمری‌های ازکارافتادگی جزئی و حوادث ناشی
از کار. در بیمه اجباری در صورت بروز حادثه در محل کارگاه شرایط سهل‌تری بابت ازکارافتادگی
و مستمری بازماندگان وجود دارد که در بیمه مشاغل آزاد، به خاطر فقدان اشتغال در کارگاه
و نداشتن کارفرما، این موارد موضوعیت ندارند. در بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد شرایط
و نحوه محاسبه مستمری بازنشستگی و شرایط پرداخت مستمری ازکارافتادگی غیرناشی از کار
و مستمری فوت غیرناشی از کار همانند دیگر بیمه‌شدگان اجباری است.
5- در بیمه اجباری
قواعد و مقررات اجباری حاکم است و نوع قرارداد در این نوع بیمه الحاقی محسوب می‌شود،
ولی در بیمه مشاغل آزاد پذیرش بیمه با انعقاد قرارداد دوجانبه میان متقاضی و سازمان
تامین‌اجتماعی در چارچوب اصول کلی قراردادها شکل گرفته و تشریفاتی محسوب می‌شود. بر
این اساس فرد در بیمه اجباری، حتی اگر حق‌بیمه پرداخت نشود، بالقوه مشمول بیمه قرار
می‌گیرد، اگرچه در عمل تحقق نیافته و حق‌بیمه‌ای پرداخت نشده باشد. ولی در قرارداد
بیمه حرف و مشاغل آزاد فقط با انعقاد قرارداد تعهدات طرفین به ظهور و بروز می‌رسد.
6- مرجع شکایت بابت
بیمه، سابقه و قرارداد کار در بیمه‌های اجباری هیئت‌های حل اختلاف وزارت کار است، در
حالی که در بیمه حرف و مشاغل آزاد مرجع رسیدگی به قرارداد بیمه و شکایات بین بیمه‌شده
و سازمان تامین‌اجتماعی، دیوان عدالت اداری و محاکم قضایی است.
7- استفاده از خدمات
درمانی در بیمه اجباری رایگان است، ولی در بیمه مشاغل آزاد مبلغی فرانشیز یا خودپرداختی
نیز باید توسط بیمه‌شده پرداخت شود.